Ruim 5.000 jaar geleden is de basis gelegd voor de Traditionele Chinese Geneeskunde (TCG) die is gebaseerd op een eeuwenoude filosofie, het Taoïsme. In de Chinese geneeskunde is de gezondheid van de mens een samenspel van de kosmische principes, de wetmatigheden van de aarde en van materiële en psychische factoren. De invloed van het weer, de stand van de hemellichamen en het jaargetijde spelen een belangrijke rol.
De TCG hanteert vijf seizoenen in een jaar: lente, zomer, nazomer, herfst en winter. De nazomer is niet echt een seizoen. Zij staat voor de overgangsperiode naar het volgende seizoen en dient als referentiepunt. Elk seizoen is verbonden aan een cyclus, element, kleur, klimaat, smaak weefsels en aan meridianen.
Zoals de boom in de lente ontluikt en in haar groei het hoogtepunt bereikt in de zomer, haar vruchten afwerpt in de nazomer, haar blad loslaat in de herfst en afsterft en tot rust komt in de winter, is de cyclus van de seizoenen. De cirkel is rond en een nieuwe cyclus begint. De voorbereiding op de geboorte van de lente is weer in volle gang.
Yin en Yang
Tao is alles wat is en niet is, zonder begin en zonder einde. Het Yin en Yang symbool is de voorstelling van de kosmische dualiteit. Yin en Yang zijn twee tegengestelde energieën in het universum, twee van elkaar afhankelijke krachten en twee elkaar aanvullende waarden waarbinnen het leven haar evenwicht zoekt en waarvan alle aspecten van het leven en het universum zijn doordrongen. Alles bevat op hetzelfde moment zowel Yin als Yang. De twee krachten vormen samen één geheel, beïnvloeden elkaar en zoeken naar de balans. Alles vormt één geheel en is gebonden aan de beweging van het Yin en Yang principe. Deze twee universele krachten brengen een driedimensionale spiraal op gang die in alles kan worden waargenomen. Dit is onder andere terug te vinden in zonne- en melkwegstelsels en in vingerafdrukken van de biologie.
Vier Yin en Yang principes:
1 Iets heeft altijd een Yin en een Yang kant.
2 Iets is Yin of Yang wanneer het met iets anders wordt vergeleken.
3 Yin en Yang zijn onderling afhankelijk.
4 Yin en Yang kunnen in elkaar over gaan.
Yin en Yang principes
Vijf elementen
De vijf elementen creëren het leven en symboliseren een proces in een groter geheel. Alle processen in de natuur en in de mens worden volgens Yin en Yang ingedeeld. De vijf elementen zijn de verfijning van Yin en Yang. Zij zijn de weergave van de staat van de energieën waarin iets verkeert. De elementen hebben verschillende eigenschappen. Zij corresponderen met bepaalde delen en functies van het lichaam, met bepaalde emoties en verbinden ons met de kringloop van de seizoenen en de uren van de dag. Uit de dynamiek van het krachtspel van Yin en Yang zijn de vijf elementen hout, vuur, aarde, metaal en water ontstaan. Energie gaat nooit verloren en alles is met alles verbonden.
Elk seizoen is verbonden aan een:
Cyclus: Geboorte, Groei, Transformatie, Oogst, Opslag.
Element: Hout, Vuur, Aarde, Metaal en Water.
Kleur: Groen, Rood, Geel, Wit, Blauw/Zwart.
Klimaat: Wind, Warm, Vochtig, Droog, Koud.
Smaak: Zuur, Bitter, Zoet, Pikant, Zout.
Weefsels: Pezen, Bloedvaten, Spieren, Huid, Botten.
De Traditionele Chinese geneeskunde heeft aan ieder seizoen meridianen gekoppeld:
Lente: Lever – Galblaas.
Zomer: Hart – Dunne darm & Pericardium – Drievoudige Verwarmer.
Nazomer: Milt – Maag.
Herfst: Long – Dikke darm.
Winter: Nier – Blaas.
De vijf elementen beïnvloeden elkaar door de Sheng, de Ke, de Cheng en de Wu cyclus.
Sheng cyclus / Generende cyclus: Het ene element brengt het volgende voort. De elementen voeden en ondersteunen elkaar.
Ke cyclus / Controlerende cyclus: Er wordt steeds een element overgeslagen. Het ene element controleert het andere element.
Cheng cyclus / Overheersende cyclus. Ook bij de Cheng cyclus wordt een element overgeslagen. Nu overcontroleert elk element een ander element, zodat een afname van het element wordt veroorzaakt.
Wu cyclus / Beledigende cyclus. De volgorde is omgekeerd aan die van de Ke cyclus.
Qi
In de oosterse geneeskunde wordt Qi beschouwd als de energiedoorstroming in het menselijk lichaam. Qi wordt vertaald als levensenergie maar is veel meer omvattend. Het beste kan het worden omschreven als materie die op het punt staat in energie over te gaan of als energie die op het punt staat in materie over te gaan. Het is de levenskracht of de levensenergie die zorgt voor groei, bloei en gezondheid. Qi is nodig bij elke vorm van beïnvloeding van Yin en Yang en de transformatie van Yin naar Yang en omgekeerd. Elke cel van het lichaam wordt aangezet om zich te voeden, in leven te blijven en zich te vernieuwen. Qi kan het beste circuleren wanneer lichaam en geest vrij zijn van spanningen. Is Qi uit balans dan vormen zich blokkades.
Meridianen
Meridianen zijn energetische banen in het lichaam die zijn gekoppeld aan belangrijke organen. De meridianen zijn de rivieren die met elkaar in verbinding staan en Qi is het water dat er doorheen stroomt. Via acupressuurpunten, verspreid in het hele lichaam, is Qi makkelijk te voelen. Deze punten worden gebruikt om invloed uit te oefenen op de levenskracht en de lichaamsfuncties. Er zijn twaalf hoofd meridianen met elk een bijbehorend orgaan of orgaansysteem. De meridianen liggen onzichtbaar onder de huid, over en in het hele lichaam en verbinden lichaamsdelen, organen, zintuigen en psyche met elkaar.
Orgaanklok
Het lichaam beweegt als een uurwerk. Iedereen heeft een natuurlijk biologisch ritme dat zich aan het zonlicht aanpast. In de Chinese geneeskunde is de gezondheid van de mens een samenspel van de kosmische principes, de wetmatigheden van de aarde en van materiële en psychische factoren. De invloed van het weer, de stand van de hemellichamen en het jaargetijde spelen een belangrijke rol. De orgaanklok neemt het ritme van het universum als uitgangspunt.
Tijdens de orgaanklok is op een bepaalde tijd de energie in een bepaald element het krachtigst. Dit wordt de piektijd genoemd. In iedere meridiaan is er een piektijd van twee uur, waarbij twee keer een Yang piektijd wordt opgevolgd door twee keer een Yin piektijd. De kwaliteit en verdeling van de stroming van Qi, de balans tussen Yin en Yang in het meridianen netwerk en de vijf elementen, worden gebruikt voor het omschrijven van de samenhang tussen gebeurtenissen.
Voeding volgens Traditionele Chinese Geneeskunde
Het voedsel dat wij elke dag eten heeft invloed op de balans van ons lichaam. De Chinese geneeskunde is van mening dat het menselijk lichaam en de gezondheid verband houden met het seizoen. Weersveranderingen kunnen het lichaam en de gezondheid beïnvloeden. De Traditionele Chinese Geneeskunde heeft jaren onderzoek uitgevoerd naar wat de invloed van voeding is op het lichaam.
De TCG classificeert voedingsmiddelen in onder andere het moment dat het wordt genuttigd, de smaak die de voeding heeft, de thermische kenmerken van de voeding en welke invloed de voeding heeft op de meridianen.
Elk type voedsel heeft zijn eigen unieke kenmerken. De oude Chinese geneeskunde heeft ontdekt dat voedingsmiddelen verkoelende of verwarmende eigenschappen hebben. Voedingsmiddelen worden ingedeeld in heet, warm, neutraal, verfrissend en koud. De verwarmende en verkoelende aard van voedsel wordt gebruikt om de Yin en Yang van het lichaam in evenwicht te brengen.
Smaken
Zuur, bitter en zout zijn Yin en verkoelend. Pikant en zoet zijn Yang en verwarmend.
Zure smaak werkt samentrekkend en bewaart de sappen.
Bittere smaak werkt uitdrogend en helpt de spijsvertering.
Zoete smaak is neutraal. Het werkt ontspannend, harmoniserend, bevochtend en versterkend.
Pikante smaak werkt verspreidend en verzorgt de doorstroming.
Zoute smaak werkt verwekend, verzorgt de doorstroming en verstevigt de botten.
Thermische kenmerken
Voedingsmiddelen worden ingedeeld in heet, warm, neutraal, verfrissend en koud en zijn onderverdeeld in drie thermische eigenschappen:
- Verkoelend voedsel (Yin) heeft een kalmerende werking, verwijdert warmte en gifstoffen, kalmeert het bloed en voedt de Yin.
- Verwarmend voedsel (Yang) heeft een activerend effect, verbetert bloedsomloop, verdrijft kou en verhoogt Yang en Qi van organen.
- Neutrale producten zijn niet verkoelend en niet verwarmend. Geschikt voor elk type lichaam.
| VERKOELEND | ||||
| Fruit | Groenten | Granen, Zaden & | Vlees, Zeevruchten | Specerijen & |
| Peulvruchten | & Zuivel | Dranken | ||
| Appel | Asperges | Gerst | Krab | Kamille thee |
| Avocado | Paksoi | Boekweit | Eend | Chrysanthemum thee |
| Banaan | Bittere kalebas | Gierst | Vis | Kokosnootwater |
| Grapefruit | Selderij | Mungbonen | Varkensvlees | Groene thee |
| Kiwi | Chinese broccoli | Soja bonen | ||
| Citroen | Chinese kool | Tofu | ||
| Moerbei | Komkommer | |||
| Sinaasappel | Daikon | |||
| Peer | Aubergine | |||
| Pruim | Groene bladgroente | |||
| Aardbei | Zeewier | |||
| Watermeloen | Spinazie | |||
| Tomaat | ||||
| Winter meloen |
| VERWARMEND | ||||
| Fruit | Groenten | Granen, Zaden & | Vlees, Zeevruchten | Specerijen & |
| Peulvruchten | & Zuivel | Dranken | ||
| Abrikoos | Bieslook | Kastanje | Rundvlees | Zwarte thee |
| Kers | Prei | Chili | Kip | Gemberthee |
| Chinese rode dadels | Ui | Kaneel | Lam | Jasmijnthee |
| Druiven | Pompoen | Knoflook | Garnalen | Pu-Er thee |
| Mandarijn | Lente-ui | Gember | Hertenvlees | |
| Mango | Mosterd | |||
| Perzik | Peper | |||
| Ananas | Kurkuma | |||
| Walnoot |
| NEUTRAAL | ||||
| Fruit | Groenten | Granen, Zaden & | Vlees, Zeevruchten | Specerijen & |
| Peulvruchten | & Zuivel | Dranken | ||
| Vijgen | Zwarte paddenstoelen | Adukibonen | Zeeoren | Pinda-olie |
| Goji bessen | Wortel | Amandel | Koeienmelk | Honing |
| Olijven | Maïs | Zwart sesamzaad | Oester | Saffraan |
| Papaja | Aardappel | Zwarte soja | Sint-jakobsschelp | Zoethout |
| Pruimen | Shiitake paddenstoel | Tuinboon | ||
| Zoete aardappel | Nierbonen | |||
| Taro | Lotus zaad | |||
| Raap | Pinda | |||
| Witte paddenstoelen | Erwten | |||
| Rijstzemelen | ||||
| Rogge | ||||
| Snijboon | ||||
| Zonnebloemzaad | ||||
| Witte rijst | ||||
| Kikkererwten |
Overige
Gebruik verse producten uit het seizoen.
Roerbak in kokosolie, ghee, olijfolie of notenolie.
Ontbijt als een koning, lunch als een edelman en dineer als een bedelman.
Wil je meer weten over voeding en acupressuurpunten volgens de TCG? Download het E-book Gezondheid.
Bronnen:
De Grondslagen van de Chinese Geneeskunde, Giovanni Maciocia.
A Manual of Acupuncture, Peter Deadman & Maxin Al-Khafaji.
Voedingsmiddelen TCM, Jutta Koehler.
